Bert Joris had de eer om de laatste dag van Jazz Middelheim 2009 in te leiden. Het was niet de eerste keer dat de trompettist dit festival mocht opluisteren. Joris is de muzikant die al het vaakst op het podium in dit Antwerpse park verscheen - al meer dan twintig keer (het lijkt wel of niemand de tel nog heeft bijgehouden). Hij stond er al met verscheidene bezettingen. Dit keer had hij zijn kwartet mee, waarmee hij in 2007 de bejubelde CD Magone opnam. Deze CD kreeg in 2008 dan ook de Klara Muziekprijs.
Op deze zonnige zondagmiddag was meteen veel volk komen opdagen en dit zorgde voor een aangename sfeer in de tent. Toch stonden de vier muzikanten zeer relax op het podium en speelden ze no-nonsensejazz. Er werden composities gebracht uit hun laatste CD uit 2007, maar het kwartet durfde het evengoed aan nieuwe stukken te brengen. Dit geeft toch een extra dimensie aan een optreden. In een interview geeft Joris dan ook grif toe dat live optreden voor hem veel meer betekent dan het inblikken van een nieuwe CD. De toeschouwers waren er hem dan ook zeer dankbaar voor. De trompettist stond er uiteraard niet alleen voor: ook de andere muzikanten zetten hun beste beentje voor met aan de drums Dré Pallemaerts, aan de bas Philippe Aerts en aan de piano Dado Moroni. Het was duidelijk dat de muzikanten elkaar door en door kennen. Dit levert dan ook een heel natuurlijke speelstijl op die er tegelijk voor zorgt dat er voldoende ruimte is voor elk instrument. En als Joris zijn trompet inruilde voor zijn bugel was er nog net dat ietsje meer.
Na dit concert was de toon gezet en was iedereen zeer luisterbereid naar het vervolg van de dag.

Het was op voorhand moeilijk in te schatten wat pianist Jason Moran zou brengen. Een open instelling was dus nodig om deze muziek te kunnen smaken. Moran had als ondersteuning bassist Tarus Mateen en drummer Nasheet Waits meegebracht, maar ook diens vrouw Alicia Hall Moran was van de partij als vocaliste. Deze laatste is een klassiek geschoolde sopraan (eerder mezzosopraan?). Verder werd ook gitarist Bill Frisell uitgenodigd om deel te nemen aan wat komen zou. Een toch wel bijzondere bezetting van het podium, maar het werd meteen duidelijk dat de muzikanten elkaar wel konden vinden.
Deze muziek werd gecomponeerd naar aanleiding van een reizende tentoonstelling over quilts die worden gemaakt door de vrouwen van een Afro-Amerikaanse gemeenschap in Alabama. Het Philadelphia Museum of Arts had aan Moran gevraagd om bijhorende muziek te schrijven. Het onderwerp heeft dus een etnisch tintje, maar toch lieten Moran en zijn gezelschap zich niet verleiden om zich enkel te laten inspireren door deze etnische inslag. De klassiek geschoolde stem van mevrouw Hall Moran zorgde al voor een verrassend effect. Sacrale gezangen werden afgewisseld met voorgelezen tekstfragmenten (telkens door de verschillende muzikanten voorgedragen). Het moet wel gezegd dat het niet altijd duidelijk was wat precies de meerwaarde was van deze voordrachten. Wat ook wel jammer was, was dat Hall Moran in het begin niet altijd onmiddellijk in de micro zong en dat zo sommige delen
verloren gingen voor het publiek.
De muziek ging door zonder onderbrekingen, maar bleef toch boeien door afwisseling. Het was geen perfect ingeblikt concert. Het experiment ging voor op de samenhang, maar bleef zeer beluisterbaar. Dit resulteerde in muziek met een (bij tijden getormenteerde) ziel met enkele ruwe kantjes. Maar voor mij gaat dit toch boven smooth jazz die gemakkelijk binnenglijdt. Uitkijken naar het vervolg hierop dus.

Na het experiment volgde de zekerheid. Met Charlie Haden en Kenny Barron op het podium in duo was het voorspelbaar wat komen zou. De twee gevestigde waarden in de jazzwereld brachten immers samen al een CD uit in 1998 Night and the City. Voorspelbaarheid heeft in dit geval echter niks met saaiheid te maken. Dergelijke grootmeesters van de jazz hebben niet veel boodschap meer aan tierlantijntjes en showelementen en zijn in staat om een publiek in alle eenvoud te vermaken. Het werd dan ook opmerkelijk stil in de tent. Haden merkte achteraf in een interview dan ook op dat « it was really a great adience ». Dit is uiteraard niet de verdienste van het publiek, maar des te meer van beide muzikanten. De melodieuze, verstilde muziek zorgde voor een moment van ontspanning. Het was een tijd om even tot zichzelf te keren. Het samenspel van deze twee oude mannen miste zijn effect niet.

Bijna geen groter contrast denkbaar met wat daarop volgde. David Murray werd met zijn saxofoon op het podium geroepen, met in zijn zog het strijkersensemble deFilharmonie, een uitgebreide ritmesectie en nog vijf blazers op de koop toe. In het totaal dus zo’n man of twintig (waaronder veel vrouwen bij de strijkers). Bovendien is de stijl van Murray heel verschillend met zowel die van Haden als van Barron: een uitbundige, grillige saxofonist die graag de hogere regionen van zijn sax verkent. Murray bracht werk van één van zijn grote helden Nat King Cole en dit  en español . Murray zelf is de Spaanse taal duidelijk niet machtig, maar is wel in staat om NKC in pure Cubaanse stijl te brengen. Leuk entertainment, maar dan ook niet veel meer dan dat.
Na de muzikale hoogstandjes die op de laatste dag van Middelheim 2009 ten berde werden gebracht, is er veel op te merken op wat Murray in petto had. Maar soms is het goed om alle kritiek te laten varen en gewoon mee te gaan in het feestgedruis.

Organisatie: Jazz Middelheim