Nathan Daems - Net doordat ik zo fanatiek met muziek bezig ben valt het gemakkelijker om van het ene naar het andere project te springen

We citeren uit de biografie: Nathan Daems is een Brusselse muzikant die de nuances van de jazz beheerst en kennis en ervaring heeft in verschillende ‘oriëntaalse’ genres. Hij wordt gedreven door het verlangen om te duiken in de emotionele diepte van Balkan muziek, Midden-Oosten & Indiase muziek. Vandaag blinkt hij uit in het combineren van esoterisch oriëntaals vocabularium & melancholie met de improvisatorische aard gebonden kracht van afro grooves en jazz.
We leerden Nathan Daems kennen via Balkan Jazzovic Quintet waarmee hij op het Balkan Trafik. Optrad.
Het verslag van dit festival kun je hier nog eens nalezen

Hoog tijd om deze multi-instrumentalist en top jazz/Balkan muzikant Nathan Daems enkele prangende vragen te stellen. Het werd niet enkel een gesprek over Balkan Trafik, maar ook een boeiend gesprek over zijn vele interessante projecten.

Nathan, ik heb je, tot mijn grote schaamte,  nu pas echt heb leren kennen via de livestream van jullie optreden op Balkan Trafik; hoe was die ervaring op Balkan Trafik?
Het was zeer leuk om daar een onderdeel van te zijn vooral om muzikanten te ontmoeten waar ik nog niet had mee samen gespeeld. Het is natuurlijk heel jammer dat er geen live publiek aanwezig was, op enkele crew mensen na. Ik bekijk het dus van een positieve kant, vooral omdat het toch fijn was om muzikanten van zo een niveau te ontmoeten en mee te mogen samen spelen. Neem nu Theodosii Spassov. Die is gewoon dé nummer 1 wat het instrument ‘kaval’ betreft, sinds heel lang voor ik geboren was zelfs.

Betreffende de streaming, ik doe ook liever live concerten en ik had je vermoedelijk ook wel via omwegen leren kennen. Maar dankzij die streaming is dat veel sneller. Is het, denk je, geen voordeel om via die streaming een ruimer publiek te kunnen aanspreken en je veel sneller ontdekt? Misschien heb je op die manier zelf ontdekkingen gedaan?
Ontdekkingen niet echt, ook omdat ik daar niet naar op zoek ben. Ik zie soms wel eens iets voorbij komen of zo. Het is wel zo dat het een fenomeen is dat goed is om dingen te ontdekken, die streaming. In die zin dat het je daardoor prikkelt om die band of artiest dan live te gaan zien, of een album aan te schaffen. Is dit zeker een voordeel. Het is op dat vlak dus wel handig dat het bestaat, nu er geen andere opties zijn.

Kunnen we die lijn ook doortrekken naar een ander streaming platform als Spotify (heeft ook diezelfde functie),‘’het leren kennen van artiesten’’. Mee eens?
Ja, ik gebruik Spotify ook enkel om iets op te zoeken. Kwalitatief is dat niet vergelijkbaar met een cd of LP. Goeie muziek hoor je als het ware driedimensionaal. Als je uw ogen sluit, kun je dan bepaalde dingen inbeelden. Bij spotify wordt dat allemaal eendimensionaal. En verdwijnt dat effect volledig. Dus ja, puur om iets te ontdekken..

Ik heb ergens gelezen dat je een echt ‘live beest‘  bent – misschien is dat ver gezocht - valt dat te rijmen met een optreden tijdens een streaming, Mis je het publiek niet teveel?
Een live beest zou ik mezelf niet noemen (haha) maar wat wel zo is, en dat merk je ook aan repetities, als je met iets bezig bent en je afvraagt ‘wat is daar speciaal aan’. En dan doe je datzelfde voor een publiek, de reacties vanuit dat publiek geven daar feitelijk meer dan een antwoord op, op die vraag. Door voor een publiek te spelen kom je gewoon in een andere zone, als je diezelfde song dan speelt creëert het pas echt een diepte. Op dat vlak mis je dat publiek dus zeker.

Maar dat is ook omgekeerd zo, als publiek is het voor mij ook niet hetzelfde je via livestream te zien of echt live; die sfeer om tussen gelijkgestemden te staan luisteren en te kijken…, dat kun je ondanks alle inspanningen nooit creëren door middel van een livestream. Mee eens?
Als je daar over nadenkt, muziek maken bestaat al eeuwen en eeuwen lang.. maar muziek live opname bestaat nog niet zo heel lang. We zijn, met andere woorden, al tienduizenden jaren gewoon om muziek alleen maar  live te beleven. En nu zijn er opnames, dat is heel confronterend. Maar je moet zo een opname ook niet zien als live, of een live optreden vervangen. Dat is niet de juiste ingesteldheid om naar een streaming te kijken. Je kunt daar wel degelijk iets mooi van maken, en dat is dus niet hetzelfde als een live concert. Maar je mag het dus ook niet zo bekijken daar gaat het om.

Nog even over het festival. Je hebt toppers op het podium kunnen zetten op Balkan Trafik zoals  Theodosii Spassov en Ibrahim Maalouf. Hoe is die samenwerking ontstaan?
Ik was vooral in contact met de pianist Vasil Hadzimanov  We hebben met twee dat project artistiek op poten gezet. Je moet muzikanten vinden om mee samen te spelen. En stelde Theodosii voor, ik  kende hem natuurlijk doordat ik kaval studeer. Maar Ibrahim was eigenlijk een idee van het festival zelf om met hem samen te werken.

Nog een ander bijzonder optreden was Gala Aliaj die haar comfortzone verlaat eigenlijk,  een naar mijn mening top artieste die zowel in pop muziek als experimentele getinte muziek hoge ogen kan scoren; Hoe is die ontmoeting ontstaan, wat is je mening over haar?
Dat was een idee van Nicolas Wieërs van Balkan Trafik festival. Ze komt inderdaad eerder uit de pop muziek, maar op de repetities heb ik wel gemerkt dat ze toch wat kent van jazz, Chet Baker en die dingen. Ze heeft ook haar eigen project. In elk geval Gala is super muzikaal ingesteld, en dat voor een meisje van amper 15 dat is zeer opmerkelijk. Als ik bedenk hoe ik zelf was op mijn 15, dan was ik toch onder de indruk van hoe muzikaal ingesteld ze nu al is. Dat is ook belangrijk, want ze moest improviseren en luisteren naar de rest, dus ja. Dat kom je niet vaak tegen bij muzikanten of zangeressen van die leeftijd dat die al zo muzikaal zijn als haar.

Balkan Trafik was voor mij drie dagen ontdekkingen doen, ik ben er prompt wat meer fan door geworden van die Balkan muziek als het ware, de tweede dag was voor mij de meeste interessante door die link naar jazz (ik ben een jazz liefhebber); welke optredens hebben jou omver geblazen? Je was daar drie dagen?
Nee, door die corona maatregelen was het gewoon moeilijk om met al die muzikanten daar te blijven hangen. Dus het was ook niet mogelijk om zelf iets te gaan ontdekken.

Ik heb van de drie dagen genoten, maar doorgaans was het vooral een feestelijke bedoening waar niets mis  mee is, ook al mist je daar toch echt het publiek. Is Balkan muziek ‘feest muziek’ of is dat kort door de bocht?
Het is het best gekend als feest muziek. Maar er zijn verschillende strekkingen in Balkan. Zoals naar het spirituele. Er is ook Balkan muziek gemaakt voor op begrafenissen. Ook sommige Balkan muziek klinkt soms feestelijk, maar er schuilt toch een minder feestelijk verhaal achter. Soms kan het zo zijn dat de muziek vrolijk over komt, maar is de tekst net droevig en poëtisch. Iets dat je trouwens  ook terugvindt in Reggae bijvoorbeeld. Daar is ook een link naartoe, er is zelfs een link van Balkan naar Blues.

Staat er trouwens  meer op de planning met Balkan Jazzovi Quintet of stopt het bij dat ene optreden?
We gaan daar zeker nog verder mee spelen, maar het concert moest gewoon eerst gebeuren. Na het concerten waren we zeer tevreden, alles is goed verlopen. Dus hebben we besloten daar zeker iets mee te doen. Concrete plannen zijn er echter nog niet. Maar er zijn zeker plannen, ook naar het buitenland toe met dit project. Zoals in Servië of Bulgarije.

Je wordt omschreven als een multi-instrumentalist en je zit toch een tijdje in de muziek business. Hoe is het allemaal begonnen? Balkan tot jazz? Vertel wat meer over jezelf?
Ik ben al sinds ik heel jong was met muziek bezig. Mijn ma nam me al mee naar de viool les toen ik drie jaar was . Op mijn tien jaar ben ik met saxofoon begonnen, op mijn veertien met akoestische gitaar en een beetje later met elektrische gitaar. En ook een beetje bas. Ron mijn 22^ste ben ik terug met saxofoon begonnen. Sindsdien heb ik die saxofoon niet meer los gelaten. Zeven jaar geleden ben ik begonnen met ney en kaval. Die Turks/Bulgaarse fluit instrumenten. Ik zou zeggen ik focus me nu op die drie instrumenten. Maas saxofoon is op zich al uitgebreid met sax, Bariton, sopraan, tenor. Sopraan speel ik wat minder, maar toch. Bij kaval is dat idem. Met andere woorden binnen dat ene instrument zitten al verschillende lengtes. Ik speel dus verschillende fysieke instrumenten, die op hun eigen wijze reageren op hoe je blaast. Waardoor er weer een andere klank uitkomt. Door die blaasinstrumenten te spelen, heb ik de rijkdom om verschillende klanken te kunnen maken. Vandaar dat ‘multi-instrumentale’.

De Stap van o.a. Antwerp Gipsy-ska , waar alles begon, naar jazz is wellicht niet zo groot als sommigen denken. Klopt dat, en waar komt die voorliefde voor zoveel stijlen vandaan…
Het is eigenlijk andersom. Ik was jazz aan het studeren. Tijdens mijn tweede jaar werd in gevraagd om met die groep mee te spelen. Ik luisterde op die moment al enkele jaren naar zowel jazz als Balkan maar had voordien nog geen Balkan muziek gespeeld. Door in die groep te komen, ben ik dat dan wel beginnen spelen. Er zat ook een zigeuner bij die band uit Servië . Waar ik heel veel heb van geleerd en die me vooral heel veel heeft laten zien van wat er allemaal bestaat. Door hem is er voor mij een heel andere wereld open gegaan. Een wereld waar in ik nog steeds inzit. Vanaf dan ben ik zowel in jazz als Balkan muziek groepen beland. Ik ben me ook in Indische klassieke muziek gaan interesseren. Die Balkan is enerzijds typische zigeuner muziek, en anderzijds Turkse Klassieke muziek. Die Turkse klassieke muziek is een beetje wat Latijns voor Frans en  Spaans betekent. Er zitten door ook allemaal verschillende soorten muziek in verweven.

Op de tweede avond Balkan Trafik was me dat opgevallen, zijn er ook geen raakpunten tussen jazz en Balkan muziek eigenlijk?
Improvisatie is de duidelijkste linkt tussen jazz en Balkan muziek. Sowieso. Daardoor kunnen jazz muzikanten gemakkelijk leren hoe Balkan muziek in elkaar zit, en de Balkan muzikant dit met die traditionele stijl is opgegroeid kan de link gemakkelijker leggen naar jazz. Door dat improviserende karakter van beide stijlen. Ook wordt een beetje op dezelfde manier gewerkt, niet teveel met partituren bezig zijn bijvoorbeeld. Puur op het gevoel afgaan. En vooral luisteren, horen en op het moment zelf daarop kunnen reageren is bij beide stijlen heel belangrijk. Want het gebeurt binnen Balkan muziek voortdurend dat er iets verandert, dat op voorhand niet was aangegeven. En dan moet je daar kunnen op inpikken. Het is leuk dat je op die manier een collectief verhaal kan vertellen, zonder dat iemand echt weet wat het verhaal gaat zijn. Dat vind je dus bij jazz ook, wellicht vanuit een ander standpunt van de wereld maar toch.

Over jazz gesproken, wat is jazz voor jou …
Je kunt die vraag op twee manieren stellen. Enerzijds in de zin van, wat is jazz vanuit wat verstaat iedereen onder jazz, of zou iedereen daar moeten onder verstaan. Op die vraag kan ik niet antwoorden want dat ligt voor iedereen verschillend.
Je kunt die vraag ook stellen vanuit ‘wat is jazz voor jou persoonlijk’. Wat mij persoonlijk betreft? Jazz muziek die geïnspireerd is door muziek die je nog niet kent. En binnen die context nieuwe dingen  ontdekken. En daar elementen uithalen die je kunt integreren in je eigen composities of improvisaties. En vooral dat element van improvisatie met andere muzikanten samen spelen. En een vrijheid hebben om ook daarmee te improviseren, dat is voor mij jazz. Het is gewoon muziek die gemaakt is om te jammen en te improviseren. Als je dus meer kijkt naar het woordenboek ‘jazz’, dan krijg je altijd een ander antwoord op die vraag.
Want was jazz oorspronkelijk? Dat was swing , en ook een specifieke cultuur in USA en New York, dat was oorspronkelijk jazz.

Was je als jongere al gebeten door jazz?
Dat is pas later gekomen, deels door Miles Davis. Mijn grootvader was een grote fan van Django Reinhardt. Die muziek ben ik later ook beginnen apprecieren en spelen, helaas heeft hij nooit meegemaakt dat ik die muziek speel waar hij zo groot liefhebber van was. Het is wel leuk om weten dat die genen door generaties heen toch nog worden door gegeven.

Projecten: Met ‘Nathan Daems Quintet’ viel je in 2010 in de prijzen, heeft dit een ‘boost’ gegeven aan je carrière? Heeft dit dus deuren geopend?
We hebben één album gemaakt, en zijn inderdaad in de prijzen gevallen. Mijn eerste album is toen op W.E.R.F. records uitgekomen, ze hebben me toen zelf gecontacteerd. Ik zat nog op het conservatorium, en viel haast van mijn stoel toen ik dat telefoontje kreeg (haha). Ondertussen heb ik al veel albums, in veel andere projecten, uitgebracht via dat label. Dus ja, dat was zeker een stadium waaruit veel projecten zijn gegroeid die ‘Nathan Daems Quintet’.

Twee andere projecten: ‘Black Flower’ en ‘Ragini trio’ . Vertel er eens wat meer over?  Hoe gaat het met die projecten?
Met ‘Ragini trio ‘ spelen we nu heel weinig, De zangeres woont in India, de gitarist woont in Italië en de toetsenist woont in Parijs. En dan ik die in Brussel woon. (ik heb dit niet zo goed begrepen vrees ik) Dus om de twee jaar komen we eens samen, nu met die corona is het echter compleet onmogelijk. Met ‘Black flower’ ben ik aan een nieuwe plaat bezig. Daarnaast is er ook een gloednieuw project ‘Trance Plantations ‘ een project samen met Frank Schrauwen, rond voodoo , trance en tribale stammen.  Ik en Frank zijn daar enorm mee bezig. Trance muziek uit alle hoeken van de wereld dus.

Dat is dan al weer iets heel anders, geen Balkan of jazz meer dat laatste?
Toch in de Balkan bijvoorbeeld, die Turkse klassieke muziek komt van de draaiende  derwisj. Daar zit ook dat mystieke in. Dus dat is helemaal hetzelfde eigenlijk. Mystieke muziek die bedoeld is om in een trance te geraken. Dus er is zeker wel een raakpunt met Balkan binnen dat project.

Staan er ook releases op de planning?
We zijn volop bezig met een nieuw album op te nemen. Dat zal normaal gezien uit komen in januari 2022.

Zijn er nog ander projecten waar je mee bezig bent?
Er is een recent project met Asad Qizilbash: die Sarod speelt en Simon Leleux: die Doholla speelt. Ontsproten uit onze voorliefde voor Indische en Pakistaanse muziek. We spelen een soort Pakistaanse folk. Geen idee wanneer die plaat met dat project gaat uitkomen, in maart stonden we wel in De Centrale in Gent.
Gans dat concert is te vinden op YouTube  (zie link: https://www.youtube.com/watch?v=LctUgdzwf0Q)
Dan is er ook nog Echoes of Zoo. Ook een vrij nieuw project, in maart hebben we onze eerste album ‘Breakout’ uitgebracht (https://echoesofzoo.bandcamp.com/album/breakout )

Je zit eigenlijk in ontelbare projecten als ik het zo hoor en zie, hoe blijf je dat allemaal combineren?
Ik ben gewoon full time met muziek bezig, ook al heb ik geen instrument in mijn handen. Ik  ben gewoon constant met ritmes bezig in mijn hoofd. Het is een manier om je hersenen te blijven trainen, waardoor je na een tijdje gemakkelijker de klank ontdekt van iets dat je hoort. Door dus constant daarmee bezig te zijn, valt dat automatisch gemakkelijk om al die projecten  te combineren ook. Net doordat ik zo fanatiek daarmee bezig ben , valt het gemakkelijker om van het ene naar het andere project te springen.

Zijn er nog artiesten of muzikanten waarmee je graag zou samenwerken en waarom?
Er zijn er veel waar ik mee wil samen werken, maar nu zeker met Trance Plantations omdat dit muziek is die heel open is, is dat een project waarmee we sowieso veel collaboraties gaan doen. Vooral met muzikanten die een speciaal instrument bespelen. Omdat de muziek bestaat uit speciale klank structuren. Dat is het voordeel van met een project te zitten, dan kun je eens een muzikant uitnodigen die iets anders toevoegt. Bij een project als ‘Black Flower’ ligt dat moeilijker. Er zijn daar al vijf muzikanten. Daarom is het moeilijker om daar een buitenstaander bij te betrekken. Ik zou bijvoorbeeld met ‘Trance Plantation’ graag samenwerken met een Japanse Koto speler. Dat is een soort neerliggende harp met een fantastische klank, die past binnen dat project. En zo zijn er nog wel veel ideeën van samenwerkingen. Er liggen dus veel pistes open.

Wat zijn je verdere plannen? Wat betreft livestreams of optredens, buiten de projecten waar je het over had
Niet direct qua streaming. Het heeft gewoon geen zin om tien streamings te doen met een band. Met Black Flower ,waarmee we volgend jaar een plaat uit brengen, en Trance Plantation en Echoes of Zoo … Op die drie projecten wil ik me focussen, ook dus van zodra het kan live optreden met publiek.

Deze coronatijden zijn voor niemand gemakkelijk; zoals je zegt , je bent constant met muziek bezig maar echt ermee naar buiten komen, is niet gemakkelijk door al die maatregelen, je leeft ook van je muziek. Hoe overleef je dat als actief muzikant?
Ik probeer er vooral niet teveel over te vloeken. Soms is het lastig, omdat je het concert mist en dat optreden. Het sociale aspect daarvan. Ik probeer gewoon de situatie om te buigen naar meer studeren. Of meer te componeren. Meer dingen doen waar ik anders geen tijd voor had. Op die manier ben je toch productief bezig. Wat dan weer een investering naar de toekomst toe is.

Artiesten en muzikanten kwamen , volgens ze me zeggen, zelfs tot rust en hebben meer gecomponeerd.  Hoe zit dat bij jou?
Ja, dat is zo. Dat project Trance Plantation’ is zelfs logisch dat het nu verschijnt. De perfecte soundtrack om tijdens deze lockdown tot complete rust en ‘zen’ te komen. Je hebt twee keuzes, of je bekijkt het zo, of je baadt in zelfmedelijden. Wat niet wil zeggen dat je eens niet mag vloeken, gemakkelijk is het niet. Maar het heeft geen zin om daar te blijven in vast zitten.

Wat zijn je verdere ambities? Is er ook een soort einddoel of doelstelling? Iets dat je absoluut wil bereiken
Om eerlijk te zijn nee. Ik zou kunnen zeggen, meer concerten spelen, beter worden in het bespelen van mijn instrument. Maar dat zijn gewoon dagelijkse motivaties. Dat is voor mij veel belangrijker.
Ken je Tcha Limberger? Zijn zoon of dochter vertelde dat hij op een dag zei ‘papa ik wil viool kunnen spelen’. Maar dat gaat niet, want niemand kan zeggen dat hij dat instrument kan spelen. Dat is ook het punt niet eigenlijk. Als dat uw motivatie gaat zijn, ga je heel uw leven gefrustreerd zijn. En blijven worstelen, op gelijk welk niveau je speelt.
Je moet gewoon beseffen, iedere stap naar een doel is eigenlijk een doel op zich. Je moet niet spelen en denken hoe een bekende muzikant zou klinken. Op dat moment ben je niet met het ‘nu’ bezig, het is belangrijk om altijd met hun NU bezig te zijn. Of dat nu moeilijk of gemakkelijk gaat.

Bedankt voor dit fijne gesprek, hopelijk kunnen we dit spoedig over doen face to face ? op één of ander concert van je vele projecten.