Amber Meulenijzer - Het onderzoek naar die speakers en hun klankkleur is wat me nu vooral bezighoudt. Het is een blijvend onderzoek rond textuur, de klanken zelf en de akoestiek van de verschillende plaatsen waar ik de luidsprekers installeer

"Met een achtergrond in geluid en beeldende kunst, onderzoekt ze de spanning tussen deze velden. Door alledaagse verwondering en intuïtie te combinere,n een algemene nieuwsgierigheid naar de grenzen en flexibiliteit van verschillende materialen, maakt ze werk met theatrale, cinematografische en poëtische elementen.", lezen we in de biografie over de Brusselse klankentovenares Amber Meulenijzer.
Op BRDCST festival in de AB liet ze een tipje van de sluier zien van hoe dat klinkt.’De luisteraar wordt dan ook letterlijk meegesleurd in een verhaal van drones die intiem als oorverdovend hard blijven nazinderen in je hoofd.  Amber Meulenijzer prikkelt met haar klankvirtuositeit een breed uiteenlopend veld aan emoties. Die klankentapijtjes wekken beelden op die angst, pijn, vreugde en genot perfect met elkaar verbinden. Wat een palet aan klanken!’, schreven we; het volledige verslag kun je hier nog eens nalezen: https://www.musiczine.net/nl/festivals/item/90173-brdcst-2023-dag-2-wat-is-jazz-anno-2023.html
We hadden een fijn gesprek over haar werk, de ambities en de toekomstplannen en ambities.

Je bent al op zeer jonge leeftijd interesse beginnen krijgen in ‘de kunst van geluid’ en alle aspecten daaromtrent. Wat heeft de interesse gewekt om die richting te kiezen?
Ik ben destijds Radio gaan studeren aan het RITCS, een heel brede richting met allerlei mogelijkheden, van audiodocumentaire, tot audiofictie, radioprogramma’s maken, en - de richting die ik misschien nadien wel het meest ben uitgegaan - audio: hoe vertel je een verhaal in geluid? Tijdens mijn studie al groeide de interesse om ook beelden te gaan combineren met geluid, verder te gaan denken dan een klassieke stereo opstelling en te experimenteren met installatieve elementen die ook een fysiek of visueel aspect toevoegen aan de klankervaring.

Ik denk wat dat geluid betreft, de inspiratie eindeloos kan zijn, geluid is overal… maar wat is je allergrootste inspiratiebron?
Ik moet bij deze vraag eigenlijk vrijwel meteen denken aan inspiratiebronnen binnen de visuele kunsten. Voor mijn eindwerk aan het RITCS werd ik destijds begeleid door Hans Op de Beeck, wiens installaties en films mij nog steeds enorm prikkelen. In de landschappen die hij schept spreken stilte en geluid tegelijk, het zijn omgevingen die de verbeelding aan het werk zetten, maar haar tegelijk de ademruimte geven die ze nodig heeft. Ook Roy Andersson en zijn films, dat theatrale, een abstractie van dagdagelijkse activiteit die dan opeens helemaal anders begrepen wordt, zeer boeiend. Qua geluid put ik tegenwoordig vooral inspiratie uit langdurige composities, ik ben aan het proberen leren om tijd te nemen om een verhaal te vertellen, en om dat te doen vind ik erg veel steun in de werken van Eliane Radigue of de hele orgel-revival beweging rond Kali Malone, Sarah Davachi, Caterina Barbieri ed. Ook de eerder collage-achtige stukken van bvb Frans Zwartjes of Gregory Whitehead zijn inspirerend voor me. Door de laatste jaren veel aan de slag te gaan met het type speakers dat ik gebruik (oude intercomsystemen, hoorn-luidsprekers ed) ben ik ook echt aan het werken in en met ruimtes, om akoestiek en ruimtelijke ervaring te gaan gebruiken als compositoir element. Daarin is Maryanna Amacher een hele grote inspiratie, de manier waarop zij de ruimte analyseerde, tijd nam om ter plekke te werken en luisteren, all the way. Ik wou dat ik de kans had gehad om eens in haar installaties rond te lopen.

Ik vind ook het theatrale aspect aan je werk zo opmerkelijk
Ja, ik merk wel als ik bezig ben met geluid en installaties, dat er een soort spanning is die te maken heeft met theater. Het gaat dan eerder over een soort aanwezigheid. Alsof er op elk moment iets kan gebeuren, of iemand binnen kan wandelen. Of de scène juist net verlaten is en wij als toeschouwers achterblijven.

Het was me in de AB opgevallen …Binnen die theatrale context is er de fantasieprikkeling, je vertelt verhalen met klanken, die je in woorden niet kunt uitdrukken. Is dat je bedoeling, het vertellen van verhalen zonder woorden?
Dat is iets wat ik echt heb uitgetest heb in AB . Ik was benieuwd wat dit zou worden en ben heel blij dat ik daar de kans heb gekregen om dat onderzoek te beginnen voeren. Het gaat voor mij vaak vooral om een spel met textuur, akoestiek en richting, waarbinnen dan een verhaal ontstaat. Maar doordat er daarbinnen zodanig veel ruimte is voor interpretatie weet je natuurlijk nooit hoe dat overkomt op andere mensen. Dat merk je achteraf, als mensen me zeggen dat ze deze of die beelden hebben gezien - als een soort reis door je onderbewustzijn. Als mensen aanknopingspunten vinden rond het verhaal dat wordt verteld met de klank, dan ben ik in mijn opzet geslaagd.

Dat is ook wat ik opmerkte op het BRDCST festival. De luisteraar werd letterlijk meegesleurd in een verhaal van drones die intiem als oorverdovend hard blijven nazinderen. Ik had alleen beetje het gevoel dat je in het kleine Salon wat beperkt was in je mogelijkheden, ik vroeg me af ‘wat had dit in de grote zaal kunnen geven', hoe heb je dit concert zelf ervaren en had je niet liever in de zaal opgetreden?
Eigenlijk is er extra ruimte vrijgemaakt binnen de programmatie van het festival. Per avond werd er aan de line-up van het festival één act toegevoegd in het AB Salon. Doordat er verder geen andere artiesten in die zaal moesten installeren, was er tijd om de dialoog van de luidsprekers met de ruimte echt te gaan uittesten - een grote luxe eigenlijk binnen een festival-context. Natuurlijk ben ik benieuwd wat dit zou geven op grotere schaal, in een andere ruimte, dat is altijd een inherent deel van het experiment en mijn installaties. Maar het was nu vooral de bedoeling om de mogelijkheden uit te pluizen, en dat is goed gelukt in AB Salon.

In heel die ervaring, en naast al die luidsprekers, viel deze achteraan de zaal het meest op; wat was de functie dan net met die ene luidspreker?
Ik had een achttal kleinere hoorn-luidsprekers mee, en een grote Amerikaanse hoorn-speaker achteraan de zaal. Die speakers hebben elk hun eigen functie binnen de ruimte - hun eigen stem eigenlijk - afhankelijk van welke klanken ik erdoor stuur en hoe ze op hun eigen manier het geluid filteren. Sommige frequenties klinken performanter in dat type speakers, andere gaan totaal op in de massa. De grote luidspreker achteraan in de zaal heeft weer een ander klankenpalet. Zelfs als ik er dezelfde geluiden door stuur, klinken ze anders, door het materiaal van de speaker en zijn positie in de ruimte. Het wordt zo weer een ander element in de compositie om mee te kunnen spelen.

Ik volg je, maar los daarvan, vind ik vooral hoe oorverdovend de stilte kan klinken; wat is je mening? Is de stilte, binnen die context, een inspiratiebron?
Ja, stilte zit voor mij vol textuur . Als je naar ‘niets’ luistert hoor je dikwijls een soort ruis om je heen, vaak zitten daarin al lichte verschillen in frequentie of intensiteit. Het voelt aan als een soort stroom waarin andere geluiden drijven, die soms die beweging weer doorboren om op de voorgrond te treden. Geluid en stilte zijn in sé allebei een soort massa die op je afkomt, je omringt, het komt er dan op aan om binnen die stroom plekken van houvast  te vinden om mee te kunnen drijven in dat verhaal.

Over stilte en geluiden gesproken. Mijn gedeeltelijke doofheid sinds mijn geboorte zorgt ervoor dat ik anders naar ‘geluid’ moet luisteren,  ik hoor niet alle klanken, maar voel wel klanken die iemand normaal hoort, niet hoort. Heb je al gewerkt met mensen die met deze handicap rondlopen of is dat eventueel een mogelijke piste?
Ik veronderstel dat je, met die handicap, meer met je lichaam luistert dan met je gehoor? Concreet heb ik daar nog niet mee gewerkt, maar in mijn installaties ligt de focus vaak niet alleen op het geluid zelf, maar ook op de ruimte en hoe die samen met de klank iets communiceert. Mijn werk Saab Sculptures bijvoorbeeld, is een reeks installaties met mijn wagen. Er is wat dat betreft al een soort code van hoe je lijf omgaat met dat object, de schaal ervan, de manier waarop je er rond beweegt. Je krijgt soms eerder visuele prikkels en dan pas vervolledigen de geluiden het verhaal. Ik denk dat het altijd boeiend is om te onderzoeken hoe mensen geluid ervaren op verschillende manieren, hoe om te gaan met het lichaam, de blik sturen, … het zijn allemaal elementen die de totaalervaring vormgeven.

Geluidskunst is ook een dynamische scene , zeker in Vlaanderen en vooral in Brussel sinds de jaren ’90. Er zijn voldoende artiesten binnen die scene die hun stempel hebben gedrukt, waaronder jij, hoe komt het toch dat Vlaanderen en Brussel zo een bakermat zijn, als klein landje in Europa en de wereld, denk je?
Ik woon nu tien jaar in Brussel, dus ik denk dat dat de plek is waar ik het meest kan over zeggen. Je hebt hier gewoon heel veel diversiteit, heel veel inspirerende mensen, ik denk dat er in deze stad veel samenkomt. En naast wat er broeit onder artiesten, zijn er ook veel organisaties die dat ondersteunen zoals Q-O2 of Overtoon, die geven geluidskunst echt een plek en een podium, ook STUK in Leuven of Musica in Pelt zijn plekken die daar actief aandacht aan besteden. Als klankkunstenaar heb je het gevoel dat je ergens terecht kan. Ook binnen de muziekcircuits zijn er veel mensen die van experiment houden. Dus zo ontstaat er een soort kruisbestuiving, die ervoor zorgt dat klankmakers zich weer kunnen uiten binnen die scene.

Je hebt ook deelgenomen aan het festival OORtreders in 2022, een zeer interessant concept met oneindige mogelijkheden, lijkt me; hoe bijzonder was die ervaring?
Voor Musica’s OORtreders festival heb ik een residentie gedaan hebben met mensen van plaatselijke fanfares uit Pelt en de dorpen errond. De bedoeling was om een soort trage processie te doen, met klanken van koperblazers, gecombineerd met luidsprekers op het dak van mijn rijdende Saab Sculpture (dezelfde speakers als degene die ook voor BRDCST werden opgesteld). Na enkele jaren van onderzoek en experiment om de stem van die hoornspeakers te leren kennen, vooral met opnames of pure sinusoïde tonen, dacht ik dat de klank van koperblazers wel eens het uittesten waard zou kunnen zijn. Door de harmonics en overtonen bij dat soort instrumenten is één noot al zeer rijk aan klank. Samen met de muzikanten zijn we gaan bekijken welke noten we konden gebruiken, hebben vervolgens opnames gemaakt om die te versterken door de twaalf speakers op het dak van de Saab. Dit werd een basis-soundscape als een soort drone-akkoord, waarbinnen de muzikanten tijdens de performance nog de ruimte hadden om binnen die context en tonaliteiten te improviseren. Het was een mooie ervaring, erg interessant voor mij om met die klanken aan de slag te gaan en een deel van de performance ook uit handen te geven door voor de gelegenheid de dubbele rol van dirigent-chauffeur op te nemen.

Je hebt al enkele werken uitgebracht zoals ‘De Koffie Wordt Koud’, enkele jaren terug, ook al vind ik dat jouw muziek vooral een live beleven moet zijn; nog werkjes in het verschiet? Wat zijn de toekomstplannen?
De komende weken is het even stilte voor de storm, maar in juni staat er heel wat op het programma! In Duitsland bijvoorbeeld toon ik een Saab Sculpture op de Monheim Triënnale: The Sound, een klankkunst-expo en parcours met tal van installaties in een klein stadje tussen Keulen en Düsseldorf. Wat ik precies ga doen wordt zoals altijd ter plekke bepaald, maar het plan is om aan de slag te gaan met resonanties van de kerkklokken in de buurt en op basis daarvan een compositie te maken. Verder is er in ook een Open Oscillator Festival in Amsterdam, daar ga ik aan de slag in de tuin, en Bruismelk Festival in Turnhout, waarvoor ik meer een podium-performance in elkaar zal steken zoals op BRDCST. Eind juni ga ik in Fribourg, Zwitserland, een stuk maken samen met klank wizard Gérald Wang onder een gigantisch viaduct met betonnen bogen, ook weer een compositie met speakers ter plekke, met de geweldige akoestiek van die plek. Door de betonnen wanden komt de klank wel twaalf keer terug, een heel klein geluid wordt daar al meteen heel groot.

Wat platenwerk betreft staat er niets op de planning?
Voorlopig niet. We zijn wel volop aan het experimenteren en opnemen met ons een duoproject met Lukas De Clerck: 2GIRLSNAMEDSERGIO. We hebben een relatief nieuwe setup waarbij we spelen op twee verschillende orgels, luidsprekers en verschillende blaasinstrumenten en lange drone-achtige composities maken. We maken vooral improvisatie en lange composities die spelen met harmonie en disharmonie, klanken die elkaar aanvullen en dan terug botsen. Daar zou je deze zomer misschien wel van kunnen horen.

Zou het niet interessant zijn om toch iets op plaat uit te brengen? Ik zou direct een plaat van jou kopen …
Ik ben eigenlijk altijd vooral bezig met de installatie en performance ter plekke, ik probeer deze wel altijd te documenteren, maar voor mij is het uitbrengen van muziek minder vanzelfsprekend. Het werk Saab Fanfare van tijdens OORtreders is nu uitgekomen op cassette via Ediçoes, ik moet zeggen dat ik totaal niet wist wat dat ging geven. Het is weer een heel ander verhaal, je bent volledig op klank en verbeelding aangewezen, zonder de visuele elementen die zo’n groot deel uitmaken van mijn werk. Ik ben die wereld nu pas aan het ontdekken, maar ben zeker nieuwsgierig om hier meer mee te doen. De uitdaging zal zijn om de akoestiek van de plaatsen waar ik kom, de dialoog en de klankwereld die daar ontstaan, te vertalen naar de luisterervaring van iemand die thuis naar de plaat luistert.

Ondertussen heb je al heel wat verwezenlijkt … De mogelijkheden qua geluidskunst zijn eindeloos; waar blijft die inspiratie toch vandaan komen?
Het onderzoek naar die speakers en hun klankkleur is wat me nu vooral bezighoudt.. Het is een blijvend onderzoek rond textuur, de klanken zelf, en de akoestiek van de verschillende plaatsen waar ik de luidsprekers installeer. Er zijn nog veel plekken die we kunnen bezoeken en ontdekken. Het is wat ter plekke en op die momenten gebeurt, dat me telkens inspireert.

Er zijn nog voldoende werelddelen te ontdekken, die in onze Westerse cultuur  ondanks alles nog wat onbekend zijn zoals in Japan , Afrika en zo… daar zitten nog veel mogelijkheden vermoed ik?
Jazeker, beeld je in: een residentie in een oude watertank of in een tunnel ergens ondergronds, dat lijkt me ook interessant. De mogelijkheden zijn zodanig oneindig dat ik hiermee nog vele jaren kan doorgaan. Om telkens op die plekken te ontdekken welke soort geluiden daar welk verhaal vertellen.

Wat BRDCST betreft, zijn er interessante dingen die je hebt gezien en die je aanspraken?
Elvin Brandhi in Bonnefooi was interessant om te zien en horen, en ook Yeah You, het duo samen met haar vader later op de avond . Heel mooi om te zien hoe ze daar samen zo’n sterke performance neerzetten, elk op hun eigen manier en toch samen. Het is ook zodanig in your face, dat vind ik heerlijk. Het is iets waar ik zelf minder geneigd toe ben, daarom vind ik het fascinerend om te zien hoe dat communiceert.

Voor mij was dat een confrontatie met mijn innerlijke demonen, iets van waanzin…

Pics homepag @Lukas De Clerck

Bedankt voor dit fijne gesprek

www.ambermeulenijzer.be
www.instagram.com/ambermeulenijzer