Loek van Den Berg - Het draait er bij mij niet om te laten zien hoe virtuoos ik ben, maar om het gevoel dat achter de muziek zit

Saxofonist/componist Loek van den Berg studeerde in 2019 af aan de jazzafdeling van het Codarts Conservatorium in Rotterdam. Datzelfde jaar won hij ook de Erasmus Jazz Prijs en in 2022 won hij met zijn quintet de 2de prijs in de Getxo International Jazz Competition.  Loek heeft verschillende tours gedaan met het Nationaal Jeugd Jazz Orkest o.l.v. Anton Goudsmit en maakte deel uit van het Jong Metropole Orkest o.l.v. Vince Mendoza, Jules Buckley en Miho Hazama. Hij staat bekend om zijn toegankelijke en herkenbare speelstijl, bestaande uit veel lyriek, interactie en swing. Loek is ook verbonden aan het Batavierhuis; een makersplek en broedplaats voor (jonge) ondernemende kunstenaars in Rotterdam. Het is een initiatief van Stichting Droom en Daad. ‘Wayfarer’, het nieuwe album van Loek van den Berg en het kwintet dat zijn naam draagt, heeft ‘reizen’ als overkoepelend thema. Loek liet zich onder meer inspireren door de verschillende internationale tours die het ensemble maakte naar Malta, Spanje en India. ‘Wayfarer’ verscheen  op 12 augustus bij ZenneZ Records.
https://www.musiczine.net/nl/news/item/87362-even-voorstellen-loek-van-den-berg-wayfarer.html
Naar aanleiding daarvan hadden we recent een fijn gesprek met Loek en polsten we ook naar zijn verdere toekomstplannen met dit project en andere.

Je studeerde in 2019 af aan de jazzafdeling van het Codarts Conservatorium in Rotterdam. Datzelfde jaar won je ook de Erasmus Jazz Prijs en in 2022 won je met het kwintet de 2de prijs in de Getxo International Jazz Competition.  Etc… Dat is een heel parcours op heel korte tijd, maar ook lanceerde je jezelf in de moeilijkste tijden ooit. De corona periode, hoe ben je hier allemaal mee omgegaan?
Aan de ene kant was het uiteraard wel lastig omdat ik me, een half jaar nadat ik was afgestuurd wilde lanceren als saxofonist en componist, en alles plots dicht ging. Net op een moment dat ik met mijn band wilde gaan bouwen en gaan optreden. Dat was dus een dikke streep door de rekening. Ik ben echter, ondanks dat, altijd bezig gebleven met muziek. We hebben met mijn kwintet ons eerste album opgenomen in de lockdown, en vervolgens komt hier veel organisatie en administratie bij kijken.
Doordat optredens op dat moment niet mogelijk waren, had ik meer tijd om dit allemaal zo goed mogelijk te regelen. Dus in het kort, het heeft voor meer mogelijkheden en tijd gezorgd om alles zo goed mogelijk te organiseren voor het kwintet. Langs de andere kant was het heel nefast voor de inspiratie, omdat ik veel inspiratie haal uit ontmoetingen met mensen, en door naar andere concerten te gaan en daar dingen op te pikken. Wat dus niet kon.
Het was dus een beetje dubbel.

Heb je in die periode niet terug gegrepen naar live streamings ? En waarom/waarom niet?
In het begin van de lockdown heb ik er een paar gedaan, maar hield hier niet echt van. Langs de ene kant sta je gewoon voor een camera te spelen, en niet voor een publiek. En langs de andere kant staan er vaak betere opnames en video’s van onze muziek online, die gemakkelijk te vinden zijn.
Zonder die connectie met het publiek vond ik het dus niet echt zinvol om daar nog meer mee te doen.

Ik heb veel live streamings gedaan in die periode, ik heb daardoor wel festivals/muziek ontdekt die ik in ‘normale’ omstandigheden waarschijnlijk niet of moeilijk had ontdekt. Is het niet zo dat de drempel kleiner wordt door die live streaming en ook jij daardoor een heel ander publiek zou kunnen aanspreken die normaal niet naar je optredens zouden komen? Denk je?
Dat kan wel zijn, het is ook mogelijk. Maar ik voelde gewoon dat spelen voor zo een camera voor mij niet werkt, het gevoel zit niet goed.

Loek, je groeide op in een muzikale omgeving. Geïnspireerd door de blazers in je vaders wereldmuziekband ‘Kladderadatsch,’ begon je op je tiende met het spelen van saxofoon. Kun je daar wat meer over vertellen? Het was niet de precieze reden dat je voor jazz hebt gekozen heb ik ergens gelezen. Waarom uiteindelijk dan wel Jazz? Wat vindt een jonge man als jou zo bijzonder aan die stijl? Wat betekent jazz voor jou?
Ik kwam eigenlijk pas redelijk laat met jazz in contact.
Toen ik begon met saxofoon spelen, had ik les van een klassieke geschoolde leraar, die mij ook wel kennis liet maken met funky liedjes en wereldmuziek. Het is pas later dat ik erachter kwam dat ik jazz boeiend vond.
Ik kwam eerst in contact met jazz via het stuk ‘Mood Indigo’ van Duke Ellington, de oude swing/jazz periode, dat sprak me enorm aan. Ik zal het ook wel van thuis uit hebben opgepikt, want mijn ouders luisteren ook naar jazz. Hoe het echt is begonnen weet ik niet zo goed, maar het heeft me wel zodanig geprikkeld dat ik absoluut jazz wilde studeren. De inspiratie is wel gegroeid vanuit de oude jazz, dat wel.

Het is vooral de oude jazz dat een inspiratie vormt heb ik de indruk. Jazz draait in deze tijden – zeker als je kijkt naar jongere bands zoals STUFF bijvoorbeeld - meer rond improvisatie, dat vind ik ook terug op je plaat ‘Wayfarer’,  maar toch  grijp je meer terug naar de wortels vande  jazz? Is dat een bewuste keuze geweest?
Op het moment is de term Jazz zo ontzettend breed. Jazz kan uiteenlopen van vrije improvisatie, naar traditionele jazz naar atmosferische soundscapes, naar rockjazz, etc.
In mijn muziek ben ik meer geïnspireerd door de Europese Jazz, en haal ik veel invloeden uit wereldmuziek. Zo gebruik ik veel oneven maatsoorten, en hebben de melodieën soms een hint van andere muzikale culturen. Ik heb voor dit project best veel uitgeschreven, om dieper op het compositievlak in te kunnen gaan. Melodieën lopen in elkaar over, en in een compositie wordt een heel verhaal verteld. Iedere muzikant geeft echter wel zijn eigen geluid en interpretatie aan de muziek, en heeft momenten waar ze vrij worden gelaten om hun eigen geluid te laten horen. Er is hierdoor iets minder plaats voor vrije improvisatie, maar we gaan dieper in op improvisatie op andere manieren.
Ik heb ook een project als duo met Daniel van der Duim. Daar gaan we wel meer met die vrije improvisatie bezig. Maar met het kwintet gaat het meer over de sfeer die de composities geven. Hoewel ook hier elk instrument de vrijheid heeft om binnen die context daar zijn eigen stem of kleur aan te geven. Live is het wel mogelijk om het compleet anders te doen, dan op plaat, dat is net het leuke daaraan.

Ik vind het vooral een zeer warme plaat, je komt compleet tot rust. Een bewuste manier van werken?
Mijn manier van schrijven is best toegankelijk, ook voor een publiek dat niet zoveel naar jazz luistert. Het rustgevende is een idee dat ik over die composities had, maar ik heb de stukken niet per se met voorbedachten rade rustgevend laten klinken. Het is allemaal heel natuurlijk gegroeid en het leunt gewoon aan bij mijn manier van spelen en schrijven. Het draait bij mij niet om laten zien hoe virtuoos ik ben, maar om het gevoel dat achter de muziek zit. Ik hoop dat de luisteraar daar iets van kan oppikken, en daar inspiratie uit kan halen. Want dat is ook de bedoeling van mijn muziek, de verbeelding prikkelen. Ik laat binnen mijn nummers altijd de mogelijkheid open om zelf je verhaal daarrond te verzinnen.

De rode draad is ingetogenheid, een bewuste manier van werken? Bij ‘When Mist Creeps’ wijk je plots wel wat af van die ingetogenheid; het improviserende karakter komt ook op ‘Thought theater’ de kop opsteken, ‘Oceanic’ met die lekker bijtende trombone is een song die een andere wending aangeeft. Een richting die je eventueel wenst uit te gaan?
‘Oceanic’ is inderdaad wat heftiger. Het is niet zo dat ik daar in de toekomst per se iets meer mee ga doen, maar wie weet. Ik heb alle stukken geschreven over een periode van circa vijf jaar. Daardoor creëer je een mooie, persoonlijke verhalenbundel. En die songs passen daar gewoon perfect in. Het is altijd leuk om na zo een lange periode eens terug te kijken in de tijd, en vast te stellen waarom ik op dat moment zo een stuk schreef. Die songs zijn dus een soort moment opname, die aansluiten bij wat ik toen voelde. Die heftige stukken zijn dus gewoon in een heel andere periode geschreven, die aansluiten met wat ik toen voelde. Laat het ons daarbij houden.
Ik ben trouwens terug volop aan het schrijven, en weet nog niet goed welke richting dat precies uitgaat, maar wil zeker wat meer in de wereldmuziek duiken. In mijn komende composities zullen waarschijnlijk dus wat meer Flamenco en andere muziekculturen verworven worden. Maar het zal een mix blijven van wat ik nu al heb gedaan met deze plaat, in elk geval.

‘Wayfarer’ gaat over reizen, de klankentapijtjes zorgen voor een deugddoende reis in mijn onderbewustzijn; welke landen of reizen spraken je hierin het meest aan? En wat met die andere muzikale wendingen?
Uiteraard was die confrontatie met andere culturen en landschappen een grote bron van inspiratie voor mijn composities. En inderdaad, het stuk Oceanic is geschreven vanuit het beeld van een heftige storm boven een oceaan.
Mijn muziek is vooral beeldende muziek, ik probeer iedereen dan ook via mijn muziek zijn eigen reis te laten beleven. Misschien heeft de luisteraar een eigen ervaring gehad, die door het luisteren naar mijn muziek weer boven komt.
Ik heb bij het schrijven van een stuk dus niet per se een plaats of concept in gedachten. Het leunt gewoon aan bij wat ik toen voelde en waar ik mee bezig was.

Bepaalde landen die je hebben geïnspireerd bij het schrijven?
Ik ben naar India geweest, wat een enorme indruk op mij heeft nagelaten. De natuur in IJsland is overweldigend. ‘Montagne D’hiver ‘ gaat over een skivakantie die ik heb gehad in Winterberg. Er zijn dus wel bepaalde landen die specifiek terugkomen in mijn muziek, en een inspiratie vormen.

Over het algemeen is dit dus een jazz plaat die me als liefhebber van het genre zeker kan bekoren, maar hoe waren de algemene reacties tot nu toe?
De reacties waren heel positief moet ik zeggen, en daar ben ik heel blij om. Ook vanuit de media. Ik ben dus zeer tevreden.
Daarnaast zijn ook verschillende mensen naar me toegekomen die vertelden dat ze niet van jazz hielden, en daarom erg aan het twijfelen waren over of ze naar mijn concert zouden komen. Ze waren echter erg geraakt door de muziek, en vonden het concert erg mooi.

Reizen blijf je nog steeds doen,  onlangs zat je dacht ik nog in Mexico. Wat staat er nog op het programma en is het inspiratie voor nieuw werk?
Er staat wat reizen betreft nog een hoop optie op de planning. Ik speel met het Chi Quartet, een band van een pianiste uit Macau. Als alles goed loopt zouden we in februari of maart met deze band touren door Macau, HongKong en China, en dan plan ik er ook weer een reisje achteraan om deze landen te ontdekken.
Daarnaast staat er ook een optie om terug naar Mexico te gaan, en Indonesië staat nog op mijn lijst van landen die ik graag wil zien.
Er is nog niets dat momenteel echt vast staat, maar er zijn zeker pistes om te bewandelen wat dat betreft, ja.

Het kan interessant zijn om binnen je muziek invloeden uit die landen, zoals het Midden Oosten of Afrika, te combineren met Europese jazz? Zou dat een piste kunnen zijn bij je eventuele volgende plaat?
Die piste hou ik zeker open. Ik ben de laatste tijd erg gefascineerd door Armeense muziek, en ben nu ook Duduk aan het leren spelen, een traditioneel Armeens blaasinstrument. Daarnaast duik ik steeds dieper in de flamenco muziek. Ik denk dat, in mijn komende composities, deze andere muzikale invloeden ook terug zullen komen in een mix met Europese jazz.

Je had het er al even over. Naast Loek van den Berg Quintet is er ook Duo van den Berg/van der Duim. Kun je daar meer over vertellen, wat is het verschil tussen beide projecten?
De sound en stijlrichting van beide projecten zijn redelijk hetzelfde, maar het verschil zit hem in de manier waarop we met de composities omgaan. Met het duo duiken we dieper in de vrije improvisatie, en doen dit op een manier waarbij we eigenlijk componeren op het moment zelf.
In 2021 hebben we een album uitgebracht genaamd “Duologue”, waar twaalf eigen composities op staan. Vervolgens veranderen we de composities compleet wanneer we live spelen. We spelen tijdens een concert zonder setlist en zien wel waar we uitkomen. Als duo hoef je maar met z’n tweeën in dezelfde richting te denken, en kun je elkaar erg makkelijk volgen. Hierdoor ontdekken we tijdens elk concert nieuwe dieptes in de composities, wat voor onszelf ook erg leuk is. Het duo ligt nu even stil, omdat ik bezig ben met het kwintet. Maar dat komt zeker nog terug.

Je doet wel heel wat projecten dus, hoe blijf je dat allemaal opvolgen?
Het verschil is: Bij het Kwintet ben ik de leider van het project. Ik schrijf de stukken, organiseer en boek de concerten.. Dit is eigenlijk een full time job. bij de andere projecten waarin ik speel, doet iemand anders dat. Ik hoef me daar zelf geen zorgen over te maken.

Ik vind de variatie die je hebt als je in verschillende projecten verschillende soorten muziek speelt erg mooi. Daarom geniet ik er ook erg van om een sideman zijn, en mijn eigen kleur aan iemands anders project toe te voegen. 

Wat zijn je verdere toekomstplannen? Is het trouwens niet te lastig om optredens te boeken in deze moeilijke tijden?
We hebben met het kwintet nog een tiental concerten staan, tot in januari. In totaal heb ik een twintigtal concerten kunnen regelen. Dat dit gelukt is, is fijn.
Maar het is lastig, veel podia hebben het inderdaad moeilijk. Het gaat hard.
Met het kwintet hopen we nog veel podia te kunnen spelen de komende tijd. Ik ben ook aan het schrijven, weer met een ander project bezig. We bekijken het dus gewoon stap voor stap. Het liefste zou ik zoveel mogelijk concerten willen spelen. Als ik tijdens deze concerten naar nieuwe plekken kan reizen en nieuwe landen/culturen kan ontdekken, zou dat te gek zijn.
Dat is een beetje het doel eigenlijk.

Wat zijn je ambities, en zijn er doelstellingen die je voor ogen hebt? Wereld dominantie?
Wereld dominantie? (haha) nee, het belangrijkste is dat ik met mijn muziek mensen kan bereiken. Ik denk dat dit mijn belangrijkste ambitie en doelstelling is. Als mensen naar mijn muziek luisteren en even hun moeilijkheden vergeten, of geraakt kunnen worden. Dat is de kracht van muziek!|
Als ik door te spelen, ook nog de wereld kan ontdekken. Om nieuwe connecties te leggen, mensen en culturen te leren kennen. Dan is dat heel mooi meegenomen.

Bedankt voor dit fijne gesprek! Waar kunnen mensen je werk kopen? Geef gerust een link of zo?
http://www.loekvandenberg.nl/loek-van-den-berg-quintet/ (Website)
https://www.zennezrecords.com/shop/loek-van-den-berg-wayfarer-cd (Webshop: CD/LP)
https://open.spotify.com/album/4OTjgv1N6tXmt0fsvqv0XX?si=FSfinL_KQYKU33OkC3K88Q (Album streaming)
https://www.youtube.com/watch?v=dVvMcXnTXxU (Animated music video - Wayfarer)
https://www.facebook.com/Loekvandenbergquintet (Facebook)
https://www.instagram.com/vandenbergloek/ (Instagram)